Είναι φανερό ότι υπάρχει έντονη προβληματική για τον προσδιορισμό της πραγματικής θέσης – και συνακόλουθα της στάσης του αγάλματος. Αφού οι φιλολογικές ενδείξεις αποκλείουν την τοποθέτησή του στις προκυμαίες, θα πρέπει να βρισκόταν σε κάποιο εσωτερικό σημείο, τέτοιο που να χωρά το γιγαντιαίο άγαλμα που είχε πέσει καταγής. Υπάρχει άλλωστε η επιπρόσθετη μαρτυρία του Φίλωvος που μας διαβεβαιώνει ότι ο Κολοσσός στηριζόταν σε μία βάση και όχι σε δύο. Όπως τονίζει, «Υποθείς δε βάσιν εκ λευκής και μαργαρίτιδος πέτρας επ’ αυτής μέχρι των αστραγάλων πρώτους ήρεισε τους πόδας του κολοσσού» (ο καλλιτέχνης άρχισε τοποθετώντας μια βάση από λευκό μάρμαρο και πάνω σ’ αυτή στερέωσε αρχικά τα πόδια του Κολοσσού μέχρι το ύψος των αστραγάλων του). Η σαφής αυτή δήλωση του Φίλωνος, που δεν μπορούμε να την απορρίψουμε αφού ο συγγραφέας είχε προσωπική αντίληψη για τον Κολοσσό, μας αναγκάζει να αναζητήσουμε μιαν άλλη τοποθεσία εγκατάστασής του και να απορρίψουμε την απεικόνιση κατά Rottiers. Επίσης πρέπει να απορρίψουμε και την άποψη που τον θέλει να είναι τοποθετημένος (στην απεικόνιση κατά Rottiers) σε κάποιο από τα δύο άλλα λιμάνια της Ρόδου, μικρότερης όμως αξίας, όπως π.χ. στο λιμάνι των γαλερών ή στην είσοδο του εσωτερικού αγκυροβολίου του εμπορικού λιμένα. Εγκαταλείπεται επίσης η εκδοχή να ήταν τοποθετημένος στην είσοδο της στενής διώρυγας, που συνέδεε τους δύο προηγούμενους λιμένες παλαιότερα μέσω ενός εσωτερικού αγκυροβολίου που σήμερα είναι επιχωματωμένο. Για την τοποθεσία αυτή, που προσφέρει πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία ώστε να μπορεί να γίνει αποδεκτή, ο Guerίn σημειώνει:
«Η θέση αυτή μου φαίνεται πιθανή. Κατ’ αρχήν το άνοιγμα των σκελών του κολοσσού ήταν κατ’ αυτόν τον τρόπο σε μια πολύ φυσική σχέση με το ύψος του. Στη συνέχεια, εάν ο κολοσσός αυτός χρησίμευε σαν φάρος, στη θέση του αυτή θα φώτιζε τους δύο κυριότερους λιμένες της Ρόδου. Κατά τρίτο λόγο, θα μπορούσε στην πτώση του, εάν είχε πέσει με το πλευρό, ωστόσο να συντριβεί πάνω στην προκυμαία και να προκαλέσει, έως ότου αφαιρεθούν τα συντρίμμια του από τον Μωαβία, την έκπληξη για την οποία ομιλεί ο Πλίνιος από τον καταπληκτικό όγκο και τις πελώριες διαστάσεις των σπασμένων και μισο-ανοικτών μελών του».
Δυστυχώς και αυτή η ιδέα πρέπει να εγκαταλειφθεί αφού δεν υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά, ανασκαφικές αποδείξεις ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο. Γίνεται όμως φανερό το γεγονός ότι η στάση του αγάλματος ήταν προσδιοριστική της τοποθεσίας όπου στήθηκε και η μία βάση που αναφέρει ο Φίλων είναι ένα «κλειδί» για την έρευνα. Αυτή η μία βάση έδωσε την ευκαιρία στον Herbert Μaryοn να υποστηρίξει την άποψη ότι ο Κολοσσός πρέπει να έμοιαζε με έναν κούρο, αναφορικά με τη στάση του, σα μια γιγάντια όρθια κολώνα. Ο Μαryοn αποπειράθηκε να απεικονίσει τον Κολοσσό όπως πιθανό να ήταν. Η απεικόνισή του δείχνει το θεό Ήλιο να στέκεται όρθιος με τα πόδια ενωμένα, κρατώντας στο αριστερό του χέρι το ακόντιο, ενώ το δεξί του είναι υψωμένο προς τον ουρανό κρατώντας μια δάδα. Η απεικόνιση του θεού είναι γυμνή, δημιουργεί όμως την απορία κατά πόσον αφορά κάποιο θεό ή έναν γυμνό στεφανωμένο αθλητή. Εν τούτοις είναι μια απεικόνιση πολύ ρεαλιστική για να την απορρίψουμε.
Μιαν αξιόλογη άποψη σχετικά με τη στάση και θέση του Κολοσσού δημοσίευσε ο ιταλός καθηγητής της Aρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Ρώμης Πάολο Μορένο. Σύμφωνα μ’ αυτήν, η θέση του Κολοσσού ήταν στην πραγματικότητα μπροστά από το ιερό του Ήλιου, στους πρόποδες της Ακρόπολης, και είχε μια στάση που εναρμονίζεται με όσα αναφέρει ο Φίλων. Την άποψη του Πάολο Μορένο παρουσίασε το περιοδικό Αρχαιολόγος και περίληψή της αναδημοσιεύτηκε σε ελληνική εφημερίδα το σχόλιο της οποίας έγραφε τα εξής:
«Ο Μορένο ξεκίνησε από το γεγονός ότι στο Μουσείο της Ρόδου υπάρχει μια κεραμική κεφαλή του θεού Ήλιου,. που ανάμεσα στα μαλλιά της φαίνονται οι τρύπες όπου προσαρμοζόταν το στεφάνι με τις ακτίνες. Αυτό το κεφάλι είναι ό,τι απομένει από ένα αρχαίο αντίγραφο του Κολοσσού. Το ίδιο όμως, κεφάλι ο Μορένο το είχε ξαναδεί: ήταν το κεφάλι ενός μαρμάρινου αγάλματος που υπάρχε στο Μουσείο της Τσιβιταβέκια. Το άγαλμα, αν και αρκετά κατεστραμμένο, δείχνει καθαρά τη στάση του Κολοσσού: γυμνός, με τη φαρέτρα στον ώμο το δεξί χέρι υψωμένο για να κρατάει τον πυρσό, το αριστερό πόδι μπροστά και το δεξί πολύ πίσω και ανασηκωμένο στην άκρη των δακτύλων, πράγμα που προσδίδει στο άγαλμα μια καταπληκτική κίνηση και ελαφράδα.
»Την ίδια στάση έχει και το άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη με τη διαφορά ότι στο άγαλμα της Νέας Υόρκης ο μακρύς χιτώνας είναι εκείνος που το στηρίζει στη βάση του, ενώ στον Κολοσσό χρησιμοποιήθηκε μια άλλη τεχνική: το τόξο που κρατάει στο αριστερό του χέρι ο θεός Ήλιος και που κατευθύνεται προς τη γη, αποτελούσε το γερό στήριγμα του αγάλματος στη βάση του. Όσο για το μήνυμά του, ο Κολοσσός της Ρόδου εξυμνούσε και αυτός την ελευθερία, όπως διαβάζουμε σε μια αρχαία επιγραφή : “Για σένα, ω Ήλιε, οι Ροδίτες έχουν στήσει αυτόν τον μπρούντζινο Κολοσσό … Αντιφεγγίζει στη θάλασσα τη λαμπρή φλόγα της ελευθερίας “». Η στάση που προτείνει ο Π. Μορένο είναι ίδια με αυτή των διαφόρων αγαλματιδίων στα οποία αναφέρθηκα προηγουμένως. Ισχύουν, λοιπόν, και εδώ οι όποιες αντιρρήσεις διατυπώθηκαν ως προς αυτά. Πρόσφατα ο W. Hopfner υποστήριξε στο ήδη αναφερθέν βιβλίο του την άποψη ότι ο Κολοσσός βρισκόταν στην άκρη του λιμενοβραχίονα του αρχαίου ναυστάθμου:
«Κατά τη γνώμη μας μόνο μια απομονωμένη τοποθεσία στη θάλασσα, με θέα από απόσταση, μπορεί να θεωρηθεί πιθανή, παρόμοια με εκείνη του αγάλματος της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη καθώς και όλων χωρίς εξαίρεση των σύγχρονων κολοσσών. Μόνο n άκρη του λιμενοβραχίονα του παλαιού ναυστάθμου πληροί αυτή την προϋπόθεση … Κατά τη βυζαντινή εποχή χτίστηκε στο μώλο του παλαιού ναυστάθμου ένα μικρό παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου και αργότερα οι ιππότες κατασκεύασαν στην πλευρά της θάλασσας ένα καλά διατηρημένο οχυρό. Αν ο Κολοσσός έστεκε στο άκρο του λιμενοβραχίονα, θα περιβαλλόταν από θάλασσα και θα ήταν ορατός από όλα τα πλοία που έφταναν από μακριά. Σημασία έχει ότι κάποιο μικρότερου μεγέθους άγαλμα στο ίδιο σημείο δεν θα φαινόταν σχεδόν. Τέλος, n τοποθεσία αυτή ανταποκρίνεται με τον καλύτερο τρόπο στη φύση του θεού Ήλιου, που σχετιζόταν με τη θάλασσα».
Η άποψη του W. Hopfner δεν ευσταθεί και αυτή γιο πολλούς λόγους που ήδη αναφέρθηκαν, αλλά αυτό που κάνει εντύπωση είναι το γεγονός ότι οι θαυμάσιοι αρχαιολόγοι του νησιού, εννοώ τους έλληνες αρχαιολόγους, που χρόνιο τώρα προσπαθούν να ζωντανέψουν την ιστορία της Ρόδου, σιωπούν στο θέμα που αφορά τον Κολοσσό. Και οι επιφυλάξεις που διατυπώνονται εκ μέρους τους, όπως π.χ. αυτές που ειπώθηκαν σε πρόσφατη απόπειρα ανακατασκευής του Κολοσσού, είναι μεν σωστές, θα πρέπει όμως να τολμήσουν να διατυπώσουν και τις δικές τους προτάσεις γιο το θέμα. Φυσικά δεν είναι κακό ον οι προτάσεις τους αυτές θα επικεντρώσουν και αντιρρήσεις ως προς την ιστορικότητά τους, θα δημιουργήσουν όμως μια δημόσιο συζήτηση και αναζήτηση απαντήσεων.
Η άποψη και πρότασή μου
Παρά το γεγονός ότι δεν είμαι καθ’ ύλην αρμόδιος, ούτε αρχιτέκτονας ούτε μηχανικός και το συναφή, πήρα το θάρρος να εκθέσω – και να εκτεθώ -τη δική μου εκδοχή, άποψη που δεν είναι φυσικά «δική μου»,αλλά προκύπτει από τις έως τώρα μαρτυρίες γιο τον Κολοσσό, αλλά και τις όποιες τεχνολογικές δυνατότητες ή αδυναμίες υπήρχαν. Η άποψή μου στηρίζεται κυρίως στη μαρτυρία το Φίλωνος ότι ο Κολοσσός ήταν τοποθετημένος σε μια μόνο βάση λογικά γύρω από αυτόν θα υπήρχε αρκετά μεγάλος, ευρύς χώρος ώστε να χυτευτεί το άγαλμα και σιγά-σιγά να δημιουργηθεί γύρω του ο μικρός λόφος από χώμα που απομακρύνθηκε αργότερα . Αυτά σώζουν με όσα λένε οι αρχαίες περιγραφές.
Στα σχέδιά μου για τα οποία ζητώ την κατανόηση του αναγνώστη αφού δεν είναι άψογα, εμφανίζω τον Κολοσσό σε στάση κούρου, ένα κατακόρυφο άγαλμα, που πιθανόν κρατούσε μια λόγχη ως τρίτο σημείο στήριξης στο έδαφος (ή και κάτι άλλο, πιο ενισχυτικό, π.χ. έναν χιτώνα) χωρίς κάποιο από τα πόδια του να παρεκκλίνει από την όρθια στάση λόγω αστάθειας . Τα τρία σημεία στήριξης στο έδαφος σχημάτιζαν ένα τρίγωνο ασφαλείας, πιθανότατα αρκετά σταθερό, αλλά δεν απέτρεψαν την καταστρεπτικότητα του σεισμού. Παρά ταύτα το άγαλμα δεν έσπασε κοντά στο σημείο στήριξης, π.χ. στις κνήμες, αλλά στα γόνατα, που είναι φανερό ότι πρόκειται για το επικίνδυνο σημείο στήριξης των μπρούντζινων αγαλμάτων, όπως με ενημέρωσαν φίλοι γλύπτες (σχέδιο Α).Σε όρθια θέση ο θεός Ήλιος έχει το δεξί χέρι υψωμένο προς τα πάνω, ακουμπισμένο πάνω στο κεφάλι του χωρίς να είναι μετέωρο, και πιθανότατα κρατούσε με το χέρι αυτό μικρό αγγείο όπου έκαιγε φωτιά . Το δεξί χέρι, λογικά , ακουμπούσε πάνω στο κεφάλι του αγάλματος και οι ακτίνες φαίνονταν από πίσω (σχέδιο Β).
Στο σχέδιο 8 διακρίνονται εσωτερικά οι δύο μεγάλες σιδερένιες δοκοί που, ξεκινώντας από τα πόδια, κατέληγαν στο κεφάλι του Κολοσσού, ενώ στο σχέδιο Γ εμφανίζονται πιο λεπτομερειακά οι δύο δοκοί και οι εγκάρσιες δοκοί που ένωναν τους δύο κεντρικούς μεταξύ τους ενισχύοντας τη στήριξη και οι οποίες (εγκάρσιες δοκοί) έφταναν έως το περίβλημα, το καθαυτό σώμα του αγάλματος, ενώνοντας το περίβλημα με το σύστημα των δοκών. Στο ίδιο σχέδιο (Γ) διακρίνεται κολλημένο στο σώμα το χέρι του Κολοσσού, πάντα σύμφωνα με την άποψή μου, καθώς και η οριζόντια εγκάρσια δοκός που ένωνε το περίβλημα (σώμα) του αγάλματος με τις δύο σιδερένιες δοκούς και συνεχίζει ενώνοντας και το χέρι. Στο σχέδιο Δ παραθέτω μια κάτοψη του προηγούμενου σημείου Γ.
Στο σχέδιο Ε βλέπουμε μια γραφική αναπαράσταση ενός άξονα (α) που περιβάλλεται από έναν πυραμιδικό λόφο από χώμα με κορυφή ββ’. Η κορυφή ββ’ είναι το επίπεδο που υπάρχει περιμετρικά του άξονα (α), οι δε πλάγιες γραμμές υποδεικνύουν τη γεωμετρική μορφή του λόφου που θα πλαισίωνε τον άξονα και τις αναλογίες το (κλίση και έκταση 1ης βάσης κ.λπ.). Στο σχέδιο ΣΤ ο άξονας (α} του σχεδίου Ε έχει αντικατασταθεί από τον Κολοσσό. Γύρω από αυτόν συσσωρεύεται χώμα και σταδιακά διαμορφώνεται ένας λοφίσκος που εμφανίζει και ανάλογες κλίσεις των πλαγίων του, όπως διακρίνονται αριστερά. Στη δεξιά πλευρά του Κολοσσού οι αριθμοί 1-1 σημειώνουν τα σταδιακά επίπεδα της κατασκευής, που ορίζονται στο ύψος των 2 μ. έκαστο. Το πλάτωμα γύρω από τον Κολοσσό έχει διάμετρο 12 μ., αρκετό ώστε να μπορούν να κολληθούν όλα τα κομμάτια του σκελετού που ανήκουν σε διαφορετικό τμήμα του σώματος του αγάλματος. Με πλάτωμα εργασίας 12 μ., διάμετρο και ύψος εργασιών τα 2 μ., στοιχεία λογικά και ικανοποιητικά για τη συγκόλληση των τμημάτων του Κολοσσού, αυτός μπορούσε να συναρμολογηθεί σιγά-σιγά.
Με τη διαδικασία που ήδη περιγράφηκε «οικοδομήθηκε» ο Κολοσσός με βάση τα ιστορικά στοιχεία και τη διασταύρωση των πηγών, τις αρχαιολογικές υποθέσεις και τα όσα συμπεράσματα προκύπτουν από τις διάφορες έρευνες. Φυσικά έχουν συνυπολογιστεί και οι τεχνολογικές δυνατότητες της εποχής εκείνης . Παρ’ όλα αυτά τα ερωτήματα παραμένουν. Πώς ήταν τελικά ο Κολοσσός, σε ποιον έμοιαζε και τι εμφάνιση είχε; Μάλλον δεν θα έχουμε ποτέ μια σαφή απάντηση και αν ποτέ μάθουμε κάτι, ίσως αυτό αποβεί σε βάρος της γοητείας που ασκεί ο Κολοσσός εδώ και τόσους αιώνες και που οφείλεται σε μια ελκυστική μεν αλλά αντιϊστορική άποψη. Με τη δάδα του να φωτίζει τα σκοτάδια της ιστορίας αλλά και της ψυχής μας, μήπως είναι προτιμότερο να τον αφήσουμε έτσι όπως τον απεικόνισε ο Rottiers; Τι προτιμούμε, άραγε; το όνειρο ή μια πιο πεζή πραγματικότητα;