της Ηλέκτρας Λυμπεροπούλου

Η ανάγκη του Τουρισμού για Mega Actions και Mega Events.

Η προσπάθεια να μεταφερθεί το τουριστικό προϊόν στην «κοινωνία των ονείρων» και το εγχείρημα για τη δημιουργική αναβίωση του Θαύματος του Κολοσσού σε ένα σύγχρονο έργο-Θαύμα.

Μία από τις βασικότερες πηγές πλούτου της Ελλάδας, ο τουρισμός, δεν κατόρθωσε να ξεφύγει από τη δίνη της οικονομικής κρίσης, με τους επαγγελματίες του κλάδου να έρχονται για πρώτη φορά αντιμέτωποι με δραματικά μειωμένες αφίξεις, έσοδα και κυρίως με μια «λαβωμένη» εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό. Έτσι, περισσότερο από ποτέ η Ελλάδα οφείλει να αναδομήσει το προφίλ της και να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη στο τουριστικό προϊόν της, επιστρατεύοντας όλα τα «δυνατά χαρτιά» που διαθέτει. Το marketing είναι ένα από αυτά, αναλαμβάνοντας το «ιερό καθήκον» να αναπροσδιορίσει τις τουριστικές αξίες και να αναβιώσει την αίγλη της χώρας ως μοναδικός προορισμός. Οι εμπειρίες και ο τρόπος με τον οποίο αυτές πουλιούνται, πέρα από μετρήσιμα αγαθά και υπηρεσίες, φαίνεται ότι είναι λοιπόν η απάντηση στη παρούσα δύσκολη συγκυρία, δημιουργώντας μοναδικότητα στους ελληνικούς προορισμούς και συνακόλουθη ανάπτυξη μέσα από μια «εικονική πραγματικότητα». Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται και το «Νησί των Ιπποτών», η Ρόδος μέσα από το όραμα ενός σύγχρονου Κολοσσού, που θα αναβιώσει το μύθο του νησιού, επαναπροσδιορίζοντας τον προορισμό σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ένα έργο υπέρβασης της κρίσης

Ο Γιώργος Μπαρμπούτης, διευθυντής Marketing & Επικοινωνίας Rodos Palace, μέλος της Επιστημονικής Ομάδας Τουρισμού Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου και εκπρόσωπος Έργου Κολοσσού Δήμου Ροδίων, μας δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για το μεγάλο εγχείρημα.

adb: Το πρόβλημα στον τουρισμό είναι θέμα marketing ή έγκειται σε βαθύτερες ελληνικές παθογένειες; Πιστεύετε ότι πέρα από τη χρήση συναισθηματικών συμβολισμών, χρειάζεται συνολική αλλαγή νοοτροπίας των τουριστικών φορέων;

Γ.Μ.: Πιστεύω ότι εν πολλοίς το πρόβλημα του τουρισμού συνίσταται στο ότι ελλείπει ο στρατηγικός σχεδιασμός σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, όπως συμβαίνει στις ανταγωνιστικές χώρες του εξωτερικού (για παράδειγμα Τουρκία, Ισπανία), οι οποίες προγραμματίζουν τις μελλοντικές ενέργειές τους σε ικανό βάθος χρόνου, προς επίτευξη συγκεκριμένων στόχων και φυσικά ποιοτικότερων αποτελεσμάτων. Αναμφισβήτητα όμως, ουσιώδης προϋπόθεση για την τουριστική ανάπτυξη είναι η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο η οποιαδήποτε κυβέρνηση προσεγγίζει τον τουρισμό, αλλά και η αλλαγή νοοτροπίας από τους υπόλοιπους τουριστικούς επαγγελματίες, επιχειρηματίες, φορείς και κοινωνικούς εταίρους, οι οποίοι απαρτίζουν το σύνολο της σύνθετης τουριστικής αλυσίδας. Εδώ, λοιπόν, τίθεται η μεγάλη πρόκληση όλων μας στην αντιμετώπιση του Ελληνικού Τουρισμού συνολικά, με τους επικρατούντες στη σημερινή εποχή όρους, όπως συμβαίνει στη σύγχρονη ανταγωνιστική και παγκοσμιοποιημένη τουριστική αγορά. Είναι προφανές ότι το μοντέλο που ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα για τον Ελληνικό Τουρισμό είναι αναχρονιστικό. Οφείλουμε, λοιπόν, να αναζητήσουμε νέες στρατηγικές κατευθύνσεις και να χαράξουμε μακροπρόθεσμες πολιτικές υλοποίησης ρεαλιστικών στόχων με τεχνοκρατικά κριτήρια. Εν προκειμένω, ο ρόλος του σύγχρονου marketing στον ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό είναι πολύ σημαντικός στη συνεχή έρευνα της διεθνούς αγοράς, στην παρακολούθηση των νέων τάσεων ανταγωνιστικών προορισμών, στην εξεύρεση νέων κερδοφόρων αγορών, στη στενή και αντικειμενική στατιστική παρακολούθηση, στη διαμόρφωση νέων «εμπειρικών» προϊόντων και υπηρεσιών προς τους επισκέπτες, στη χάραξη νέας σύγχρονης επικοινωνιακής πολιτικής με ταυτόχρονη αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνογνωσίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Θα πρέπει εν ολίγοις να δημιουργηθεί ένα νέο σύγχρονο μείγμα ενεργειών marketing νέας γενιάς, με στόχους την αναβάθμιση της εικόνας, τον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας και την επίτευξη αποτελεσμάτων υψηλότερων προδιαγραφών για τον τουρισμό της χώρας.

adb: Πιστεύετε ότι σε μια περίοδο κρίσης το μεγαλεπήβολο εγχείρημα ανέγερσης του Κολοσσού είναι εφικτό από οικονομική άποψη; Ποια είναι η υπολογιζόμενη δαπάνη;

Γ.Μ.: Θεωρώ ότι είναι κατεξοχήν έργο υπέρβασης της κρίσης που διέρχεται η χώρα μας, καθώς πρόκειται περί ενός μεγαλόπνοου έργου ανάπτυξης του τουρισμού, το οποίο θα δημιουργήσει εξαιρετική ζήτηση για τον προορισμό, με σημαντικά οικονομικά οφέλη, όπως η μείωση της ανεργίας, η αύξηση των εισοδημάτων και η εξασφάλιση μελλοντικών οικονομικών προσόδων στο νησί, εξαιτίας μιας πολύ μεγάλης κλίμακας επένδυσης. Ίσως να είναι η καταλληλότερη εποχή για να ανταποκριθεί θετικά στο έργο το πολιτικό περιβάλλον, υπό το πρίσμα ενός πολλαπλού πλέγματος επενδύσεων. Εφόσον το εγχείρημα θα είναι προϊόν ενός παγκόσμιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού αποκλειστικά βάσει της προκριθείσας πρότασης, θα εκτιμηθεί τόσο ο προϋπολογισμός, όσο και ο χρόνος υλοποίησης του έργου. Παρά το γεγονός ότι είναι πολύ δύσκολο εκ προοιμίου να προϋπολογιστεί το κόστος κατασκευής ενός τέτοιου εγχειρήματος, πιστεύω ότι ένα μεγάλο τμήμα των απαραίτητων πόρων μπορεί να εξασφαλιστεί μέσω μιας Διεθνούς Εκστρατείας Εξεύρεσης Πόρων. Ίσως ο προϋπολογισμός να πλησιάζει αυτόν της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, δηλαδή κοντά στα 220 εκατ. δολάρια. Βάσει του ανωτέρω παραδείγματος της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και της μελέτης διεθνούς περιπτωσιολογίας, θεωρώ ότι ο στόχος είναι μακροπρόθεσμος και περίπου δέκα χρόνια είναι ικανά να μετουσιώσουν το όραμα σε πράξη.

adb: Η αναβίωση αυτού του έργου θα οδηγήσει σε επαναπροσδιορισμό της τουριστικής ταυτότητας του νησιού ή υπάρχει ο κίνδυνος υπερβολικής εμπορευματοποίησης του έργου και κατ’ επέκταση του νησιού με αρνητικές συνέπειες;

Γ.Μ.: Παρά την εκτιμώμενη σημαντικότατη δημιουργία μελλοντικών προσόδων, η προτεινόμενη διαχείριση του έργου οφείλει να αποκλείσει την οποιαδήποτε μορφή εμπορευματοποίησης του έργου που παραπέμπει σε ξενόφερτη κουλτούρα, αλλά να εστιάσει στην επανεπένδυση των εσόδων στη συντήρηση, αλλά και την περαιτέρω αξιοποίηση του έργου με δράσεις όπως η διάδοση της ελληνικής ιστορίας και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, και η δημιουργία ενός γειτνιάζοντος θεματικού Μουσείου για τον αρχαίο Κολοσσό και την αρχαία Ρόδο. Έτσι θα εξασφαλιστεί ο επαναπροσδιορισμός της πολιτιστικής ταυτότητάς του με τον καλύτερο και πιο αειφορικό δυνατό τρόπο. Δε θα δείτε πουθενά πάνω στο έργο εμπορικά σήματα. Δε θα γίνουν εστιατόρια και πολυχώροι κατά το πρότυπο της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Σε μια περίοδο ισχυρής οικονομικής, κοινωνικής και ηθικής δοκιμασίας για τη χώρα μας, χρειάζεται να επιτελεσθεί ένα πανεθνικό και υπερκομματικό έργο, το οποίο θα συσπειρώσει τις υγιείς δυνάμεις, θα ανατάξει τις ηθικές αρετές και θα ανυψώσει το ηθικό των Ελλήνων στο να συνεργαστούν συντεταγμένα και συνεργειακά, προκειμένου να επιτύχουν ευγενείς στόχους.

Από τα προϊόντα στις εμπειρίες

Για να γίνουμε πιο ανλυτικοί σε πρόσφατη ομιλία του κατά τη διάρκεια 3ου Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Τουρισμού, ο Γιώργος Μπαρμπούτης, επισήμανε την ανάγκη αλλαγής φιλοσοφίας στον τουρισμό, καθώς στη σημερινή κοινωνία δεν πουλάει μόνο πακέτα και κρεβάτια, αλλά διακινεί εμπειρίες. Σε αυτό το πλαίσιο, οι διαμορφωτές προϊόντων και οι marketers καλούνται να δημιουργήσουν όνειρα και μύθους. Πλέον, οι εμπλεκόμενοι στον τουρισμό δεν είναι απλοί διαχειριστές λειτουργιών, αλλά συντονιστές ενός συνόλου ιστοριών, ονείρων και εμπειριών, αναλαμβάνοντας το έργο ανάπτυξης νέων τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών που θα έχουν τη μορφή αναλώσιμων εμπειριών. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι απαραίτητο να δομηθεί ένα υποκινητικό περιβάλλον τουρισμού όπου ο επισκέπτης θα αισθάνεται συμμέτοχος σε αληθινές και εμπνευσμένες συγκινήσεις. Σε αυτό το περιβάλλον, οι επαγγελματίες του τουρισμού θα πρέπει να μάθουν πως να καταστήσουν συμμέτοχους τους επισκέπτες μέσα από τη δημιουργία και την αφήγηση συναρπαστικών μύθων, θρύλων και ιστοριών. Αυτό γιατί οι σύγχρονοι καταναλωτές γίνονται ολοένα και περισσότερο έμπειροι, ώριμοι, ανεξάρτητοι, απαιτητικοί και εξεζητημένοι, με συνέπεια να μην αρκούνται στα προϊόντα και τους προορισμούς που επισκέπτονται, αναζητώντας κάτι παραπάνω από γαλαζοπράσινα νερά και πολυτελή διαμονή. Τα «φυσικά» προϊόντα που οι προορισμοί προσφέρουν αφειδώλευτα δεν είναι πλέον επαρκή, αλλά η διαφοροποίησή τους και η προστιθέμενη αξία τους προκύπτει μόνο μέσα από τις εμπειρίες, τις καινοτόμες υπηρεσίες και τα εξαιρετικά βιώματα που παρέχουν στους επισκέπτες τους. Όπως η εμπειρογνώμων τουρισμού, Αuliana Poon, επισημαίνει: «Οι προορισμοί θα πρέπει να εφευρεθούν εκ νέου και να επαναπροσδιοριστούν προκειμένου να γίνουν ανταγωνιστικοί και να ανθήσει με αειφόρο τρόπο η βιομηχανία τους προς το μέλλον. Οι προορισμοί πρέπει να μετακινηθούν πέρα από την προσφορά των προϊόντων και υπηρεσιών, στη δημιουργία, την ενορχήστρωση και την παροχή εξαιρετικών εμπειριών στους επισκέπτες τους, σε επίπεδα που θα υπερβαίνουν τις αναμενόμενες προσδοκίες τους».

Το «κολοσσιαίο» εγχείρημα της Ρόδου

Σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Μπαρμπούτη, η Ρόδος είναι σήμερα ένας κορεσμένος τουριστικός προορισμός, με συρρικνωμένη εποχικότητα, μειωμένη καταναλωτική δαπάνη, ενώ η προσφορά τουριστικών καταλυμάτων και υπηρεσιών υπερβαίνει σημαντικά τη ζήτηση. Με τα παραπάνω ως δεδομένα, το νησί χρήζει άμεσα δραστικών επεμβάσεων προκειμένου να επανατοποθετηθεί στον τουριστικό χάρτη. «Για να καταστεί η Ρόδος ανταγωνιστική στο μέλλον απαιτείται να γίνουν σημαντικά μεγάλες δράσεις (Mega Actions) και σημαντικά μεγάλα γεγονότα (Mega Events) που θα δημιουργήσουν εξαιρετική ζήτηση για τον προορισμό και θα της επιτρέψουν να εισαχθεί επιτυχώς στην κοινωνία των ονείρων, προσφέροντας εξαιρετικές εμπειρίες στους επισκέπτες της. Η δημιουργική αναβίωση του Θαύματος του Κολοσσού σε ένα σύγχρονο έργο-Θαύμα (Mega Attraction) είναι εκείνη η μεγάλη δράση που θα μετουσιώσει, θα προωθήσει και θα αξιοποιήσει τα ανεκτίμητα άυλα στοιχεία και τις συμβολικές αξίες του μυθικού μνημείου», ανέφερε σχετικά κατά την ομιλία του στο 3ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Τουρισμού. Η πρόταση για την αναβίωση του ροδιακού μύθου, αν και ψηφίστηκε ομόφωνα τα 1999 από τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Ροδίων και επικαιροποιήθηκε λίγα χρόνια μετά, μέχρι στιγμής δεν έχει βρει ανταπόκριση από την πολιτεία, ακόμα και αν συνοδεύεται από ένα κατατοπιστικό πλαίσιο υλοποίησης. Ειδικότερα, προκειμένου να διασφαλιστεί η άρτια εικαστικά απεικόνιση και τεχνική κατασκευή του έργου, αποφεύγοντας τη δημιουργία ενός στείρου αντιγράφου (replica), έχει προταθεί η προκήρυξη ενός ανοιχτού παγκόσμιου καλλιτεχνικού διαγωνισμού ή η ανάθεση του εγχειρήματος σε ένα πολύ διάσημο αρχιτεκτονικό καλλιτεχνικό οίκο παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας και αποδοχής. Μάλιστα, το 2005 ξεκίνησαν κάποιες συζητήσεις υλοποίησης με τον διάσημο Γερμανό αρχιτέκτονα φωτός, Gert Hof. Όσο για το κόστος του μεγαλεπήβολου έργου, αυτό είναι δύσκολο να προσδιοριστεί εκ προοιμίου, όμως ένα μεγάλο τμήμα των απαραίτητων πόρων υπολογίζεται ότι μπορεί να εξασφαλιστεί μέσω μιας Διεθνούς Εκστρατείας Εξεύρεσης Πόρων που θα συγκεντρώσει χρήματα από χορηγίες από Μείζονα Ιδρύματα της Ελλάδος και του εξωτερικού, επιδοτήσεις από επίσημους φορείς και Διεθνείς Οργανισμούς, την κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την UNESCO, ενώ θα τύχει υποστήριξης από Περιφερειακές, Δημοτικές και άλλες Κοινοτικές Αρχές, δωρεών από εύπορους Έλληνες, ομογενείς της διασποράς, ιδιώτες. Μάλιστα, προκειμένου να διασφαλιστεί η παγκόσμια αναγνωρισιμότητα, το διεθνές κύρος και η διαφάνεια των διαδικασιών, είναι επιθυμητή η σύσταση μιας διεθνούς επιτροπής από προσωπικότητες των τεχνών, των γραμμάτων, του πολιτισμού και της τεχνολογίας, υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Μπορεί το έργο ανέγερσης του Κολοσσού να αναμένεται πολυδάπανο, όμως τα έσοδα που αναμένονται από την υλοποίησή του είναι σημαντικά. Πέρα από την ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς σε παγκόσμιο επίπεδο, το έργο υπόσχεται οικονομικά και κοινωνικά οφέλη, μείωση της ανεργίας, αύξηση των εισοδημάτων αλλά και ηθική ανάταση των Ελλήνων. Σε επίπεδο καλλιτεχνικής δημιουργίας, το ‘‘κολοσσιαίο’’ εγχείρημα θα αποτελέσει μοναδική πρόκληση για τους καλλιτέχνες, ενώ σε επίπεδο τεχνολογικής πρόκλησης θα προωθήσει την καινοτομία μέσα από τη χρήση νέων υλικών και τεχνολογιών. Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική, το έργο θα αποτελέσει ένα παγκόσμιο κέντρο ειρήνης στην ‘‘καρδιά’’ τριών ηπείρων, δημιουργώντας στρατηγικής σημασίας προεκτάσεις και ευκαιρίες. Το όραμα του Κολοσσού του 21ου αιώνα έρχεται να συμπληρώσει μία γενική τάση αλλαγής στον προσδιορισμό του τουριστικού προϊόντος, κατά το πρότυπο της πρόσφατης αναβίωσης της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, η οποία προσελκύει ετησίως 1 εκατ. επισκέπτες από όλο τον κόσμο.

Η κατασκευή του έργου ολοκληρώθηκε το 2002 με τη συνεργασία αιγυπτιακής κυβέρνησης, UNESCO, Ηνωμένων Εθνών, ενώ η δαπάνη ύψους 220 εκατ. δολαρίων χρηματοδοτήθηκε από εισφορές 27 κρατών.

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η επικείμενη κατασκευή από το διοργανωτή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2016, Rio de Janeiro, του Ολυμπιακού Ηλιακού Πύργου, ο οποίος φιλοδοξεί να γίνει σύμβολο για το πρώτο μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα των Ολυμπιακών Αγώνων, σηματοδοτώντας τη μεταπετρελαϊκή εποχή. Ίσως σε αυτό το πλαίσιο και ο σύγχρονος Κολοσσός να σηματοδοτήσει το πέρασμα στη μετά-κρίση εποχή, αποτελώντας ένα άλμα υπέρβασης ενώπιον των οικονομικών προκλήσεων. Άλλωστε η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς»…

AdBusiness Δεκέμβριος 2010